- ارتباط ارادي با برنامه ريزي و تصميم گيري قبلي صورت مي گيرد ولي ارتباط غيرارادي اتفاقي است.

- ارتباط كلامي و غيركلامي؛ وقتي در جريان يك ارتباط، پيام ها به صورت رمزهاي كلامي انتقال مي يابند آن را ارتباط كلامي مي گويند. مانند توضيح شفاهي يك مطلب در كلاس درس كه زبان، عامل اصلي در برقراري اين ارتباط است. كاربرد زبان در زندگي روزمره ما همان قدر عادي و بديهي تلقي مي شود كه راه رفتن، غذا خوردن يا استنشاق كردن هوا، از طريق انگيزش ارتباط گفتاري قادر خواهيم بود تا معاني را پيدا، پيگيري، آزمايش، بيان و تهييج كنيم. از آنجا كه گفتار يك جريان منحصر به فرد در ارتباط سمبليكي است كه مستلزم تأثير متقابل بين افراد مي باشد، اين كار امكان پذير است. ارتباط غيركلامي در تدريس نيز، لزوم و اهميت خاص خود را دارد. در جريان تدريس هم معلم و هم فراگيران بايستي فعال باشند. ليكن گاهي مشاهده مي شود كه معلمان در سراسر جريان تدريس تنها برقراركننده ارتباط كلامي هستند و از شركت فعال فراگيران در فرايند ياددهي – يادگيري جلوگيري مي كنند.

فلاندرز و آميدن ارتباط كلامي در كلاس درس را به حالتهاي زير طبقه بندي كرده‌اند:

الف) برقراري ارتباط كلامي توسط معلم.

ب) برقراري ارتباط كلامي توسط شاگرد.

ج) سكوت يا سر و صدا.

- برقراري ارتباط كلامي مستقيم توسط معلم؛ در اين نوع ارتباط، عمدتاً معلم برقرار كننده ارتباط بوده و زمينه اظهار نظر و بطور كلي صحبت كردن فراگيران را فراهم مي سازد و شامل حالات زير مي باشد:

1. سخنراني (براي انتقال عقايد، افكار، اطلاعات، آموزش مهارت و تغيير گرايش شاگردان استفاده مي شود و فراگير غير فعال است).

2. امر و نهي (استفاده از امر و نهي در گفتار توسط معلم)

3. انتقال يا اعمال قدرت (توسط گفتاري كه نشان دهنده تسلط مهارت و دانش معلم است و غيره )

- برقراري ارتباط كلامي غيرمستقيم توسط معلم؛

1. پذيرش احساس شاگرد (ارزش قائل شدن براي عواطف و احساسات فراگيران)

2. پذيرش عقايد (شبيه نوع اول است با اين تفاوت كه در اينجا عقايد و افكار جايگزين عواطف و احساسات مي شود) اجازه ابراز عقيده به دانش آموز داده شود.

3. تحسين و تشويق؛ ارتباط كلامي حاصل از تحسين و تشويق مملو از كلمات و جملاتي است كه موجب انبساط خاطر فراگيران شده و در نتيجه كلاس را از يكنواختي خارج مي كند. نظير: كار شما خوب است و غيره.

4. پرسش از شاگرد؛ منظور از سوالات اين طبقه آن دسته از پرسشهاييي است كه معلمان انتظار پاسخ آنها را دارند. مثل جدول ضرب. يعني سؤالاتي كه پاسخ آنها شامل محدوديت خاصي نمي شود و مي تواند جوابهاي گوناگون داشته باشد.

- برقراري ارتباط كلامي توسط شاگردان؛ در اين نوع ارتباط حالاتي از جمله پاسخ به سؤالات و اظهار نظر از جانب شاگرد در برقراري ارتباط اتفاق مي افتد. بي ترديد اظهار نظر از جانب شاگرد نيز بايستي عمدتاً در شرايطي صورت گيرد كه باز هم معلم از طرفداران برقراري ارتباط كلامي غيرمستقيم باشد.

- سكوت يا سر و صدا: سكوت به هر علتي كه در كلاس حكمفرما باشد نشانه قطع ارتباط كلامي ميان شاگرد و معلم است. البته سكوتي كه معلم در حال استفاده از تابلو بوده و يا فراگيران در حال حل مسأله هستند حاكي از اجراي درست آموزش است. سر و صدا نيز در برخي دروس لازم است مثل هنر و كاردستي كه فعاليت دانش آموزان را مي طلبد ولي آشفتگي در دروس ديگر كه تشخيص فرستنده فرستنده از گيرنده پيام را مشكل مي سازد منطقي و مطلوب نيست. در نتيجه مي توان گفت كه به كارگيري طبقه بندي فلاندرز و آميدن در تدريس كار مشكلي نيست. ميزان فراواني طبقات ياد شده بيان كننده نوع ارتباط كلامي و فعاليت كلاسي معلمان است و يكي از معيارهاي قابل اعتبار سنجش ميزان موفقيت هر ارتباط رو در رو است. قابل ذكر است كه يكي از پيش شرط هاي اساسي براي فراگرد ارتباط كلاسي مؤثر، بلندي يا شدت مناسب صداست كه بستگي تام به وضعيت و حالت حاكم بر فراگرد ارتباطي دارد.

 ارتباط موثر :

ارتباط موثر یکی از رمز های موفقیت انسان است.برای دستیابی به یک ارتباط خوب و موثر کلامی و یا غیر کلامی علاوه بر داشتن باورهای مناسب، لازم است روش ها و مهارت های ارتباط برقرار کردن با دیگران را نیز فرا گرفت.

ارتباط موثر رابطه ای است کلامی و غیر کلامی بین دو یا چند نفر که در طی آن افراد می توانند عقاید ،خواسته ها ، نباز ها و هیجانات خود را بیان نموده و به نوعی احساس رضایت دست یابند.

 اثرات برقراری ارتباط موثر با دیگران:

1-تقویت اعتماد به نفس

2- درک متقابل

3-رضایت خاطر

4-احساس سود مندی

5- تقویت رشد اجتماعی ، روحی ،روانی و عاطفی

6- تامین بخشی از نیازهای اساسی انسان

7- انتقال صریح پیام به دیگران

 راهکارها و نکات مهم روانشناختی در ارتباط موثر:

افراد با هم تفاوت داررند: با همه افراد نمی توان به یک گونه حرف زد یا ارتباط برقرار کرد مهمترین گام ،مخاطب شناسی است؛ یعنی شناخت ویژگی های شخصیتی دیگران و رفتار کردن متناسب با آن.

نگرش و دنیای هر فردی متفاوت است: برخورد غیر منطقی وجود ندارد هرکس بر اساس منطق خود رفتار می کند، چون هر کس دنیا را از دید خو درک می کند؛ بنا براین بهتر است با افراد متفاوت برخوردهای متفاوت داشته باشیم . برای برقراری ارتباط موثر با دنیا و نگرش دیگران مقابله نکنیم بلکه نخست دنیای آنها را بپذیریم ، به دنیای آنها پا بگذاریم و بعد او را به دنیای خود دعوت کنیم به تعبیر شهید باهنر "از آنجایی شروع کنیم که او دوست دارد و به آنجایی ختم کنیم که خود دوست داریم."

باو اینکه هم من خوبم ، هم شما خوبید: توماس هریس در کتاب "وضعیت آخر " چهار وضعیت را در ارتباط با دیگران مطرح می کند،

گردآورنده:اکرم مالکی پور