بر اساس نظریه ی پیچیدگی و کنترل شناختی ,کارکردهای اجرایی در طول فرایند رشد شناختی و با افزایش سن کودک تحول می یابد و به تدریج به کودک کمک می کند تا تکالیف پیچیده تر و سخت تری را انجام دهد .

ارزیابی دقیق کارکرد های اجرایی به شناخت بهتر کودک و اختلالات رشدی کمک شایان توجهی می کند .کارکرد های اجرایی را می توان به 2 روش رسمی و غیر رسمی ارزیابی کرد .

کتاب درسی یکی از مهمترین منابع و مراجعد یادگیری دانش آموزان در هر نظام آموزشی است و در ایران یکی از مهمترین نقش در برنامه ی درسی ایفا می نماید . این واقعیت باعث شده که صاحبنظران و پژوهشگران بررسی محتوای آموزشی دوره های تحصیلی را با توجه به نیاز های فراگیران مورد بررسی و تحلیل قرار دهند و این تحلیل ها کمک می کند  تا به هنگام تهیه , تدوین و یا انتخاب کتب درسی از جمله کتاب بخوانیم پنجم ابتدایی که موضوع بحث این مقاله است , تصمیم های صحیحی را اتخاذ نماید .

یکی از مهمترین روشهای آموزش کارکردهای اجرایی ,نظام آموزشی است , در نظام آموزشی محتوای کتابهای درسی جایگاهی ویژه دارند و می توانند به این موضوع بپردازند.

مسأله ی اساسی این پژوهش بررسی میزان توجه کتاب بخوانیم پایه ی پنجم دبستان به مؤلفه های کارکردهای اجرایی است.

به عبارت روشنتر در این پژوهش کتاب بخوانیم پنجم مورد توجه قرار خواهد گرفت تامشخص شود مؤلفین کتابهای درسی مقطع ابتدایی تاچه حد به این موضوع اساسی اهمیت داده اند.

روش

در این پژوهش با توجه به اهداف  و ماهیت تحقیق از روش تحلیل محتوی  استفاده شده است .به عبارت دقیق تر کتاب بخوانیم پایه ی پنجم دبستان به لحاظ توجه به کارکردهای اجرایی مورد بررسی و تحلیل محتوی قرار گرفته است .

جامعه ی آماری و روش نمونه گیری

جامعه آماری پژوهش حاضر کتاب بخوانیم پایه پنجم دبستان چاپ :1385 می باشد. در این پژوهش از هیچ روش نمونه گیری استفاده نشده است و کل محتوای کتاب بخوانیم پایه ی پنجم مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

ابزارهای جمع آوری اطلاعات

در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از چک لیست تحلیل محتوی استفاده شده است ,این چک لیست تحلیل محتوی شامل مؤلفه های کارکردهای اجرایی از جمله :برنامه ریزی ,سازماندهی,کنترل تکانه,توجه, هدف گذاری, حافظه کاری و... می باشد .

روش آماری

در این پژوهش برای تجزیه تحلیل داده های جمع آوری شده از آمار توصیفی استفاده شده است .واحد تحلیل پاراگراف و تصویر می باشد و فراوانی و درصد فراوانی آنها مورد محاسبه قرار گرفت .

توصیف و نتیجه گیری

در این پژوهش کتاب بخوانیم پنجم سال تحصیلی 1385 باتوجه به کارکردهای اجرایی مورد بررسی و تحلیل محتوی قرار گرفت .این کتاب شامل 8فصل ,22درس و 202صفحه می باشد.

یافته های پژوهش نشان داد که در کل کتاب بخوانیم پنجم دبستان 614مرتبه به مؤلفه های مربوط به کارکردهای اجرایی در بخش پاراگراف و تصویر اشاره و تاکید شده بود .

همچنین نتایج نشان داد کتاب در بخش پاراگراف 512مرتبه به مؤلفه های کارکردهای اجرایی ودر بخش تصاویر102 مرتبه  به این  مؤلفه ها توجه نموده است .

در کتاب به مؤلفه های حافظه کاری با 1/16درصد ,هدف گذاری 62/15 درصد و توجه 61/15درصد بشترین توجه شده است.

کمترین توجه به مؤلفه های کنترل تکانه با 36/1درصد و خود تنظیمی با 95/1درصد شده بود .

از نتایج این تحقیق چنین استنباط می گردد که کتاب درسی بخوانیم به مقولات یا همان مؤلفه های کارکردهای اجرایی کمتر توجه نموده است به خصوص در زمینه ی خود تنظیمی ,کنترل تکانه و خود تغییری و خود آغازگری که تقریباً می توان گفت اصلاً توجهی نشده بود .

حال با توجه به اینکه کارکردهای اجرایی مقدّمه و پیش نیاز عملکرد تحصیلی دانش آموزان در دبستان می باشد ,بایستی مؤلفین کتب درسی به این مقولات توجه ویژه نمایند.

پیشنهاد

بهتر است دروسی تحت عنوان « من می توا نم» با رده بندی های مختلف از پایه ی اوّل تا پنجم دبستان گذاشته شود و در آنها محتوایی تنظیم شود که کودک طی آن بر اساس شرایط سنّی و موقعیت و تحول رشد (ذهنی – شناختی –حرکتی )به توانایی های لازم جهت ارتقاء به سطح کارکردهای   عالی شناختی در زندگی فردی –اجتماعی خویش در آینده دست یابد .

 با تشکر از جناب استاد عابدی

تهیه و تنظیم : مالکی پور