چكيده

انديشيدن يکي از اجزاء لاينفک زندگي بشري است. همه ما با انديشه آشناييم، چه بطور آگاهانه و چه زماني که به آن توجه نداريم. درواقع بايد گفت وجه تمايز انسان از ساير موجودات در همين انديشمند بودن اوست. از طرفي يکي از عرصه هايي که بطور جدي انديشه انسان را به خود مشغول داشته "فلسفه" است. فلسفه و تفکر فلسفي درواقع اين فرصت را براي آدمي فراهم مي آورد که آگاهانه و هر چه بيشتر انديشمندانه زندگي کند. 

در همين راستا و در جامعه امروز که تزايد و تناقض آراء بيش از هر زمان ديگري به چشم مي خورد و بيانگر اين نياز است که تنها با مدد جستن از يک انديشيدن جهت يافته و فعالانه است که مي توان از آسيب هاي چنين فضايي در امان مانده و در عين حال گرفتار رکود و جزم انديشي نشويم؛ بايد راهي يافت که فلسفه را وارد زندگي روزمرّه نمود تا آموزش آن عموميت پيدا کند. در واقع آنچه هدف نهايي ما مي باشد، پرورش تفکر انساني است. 

از همين رو با نظر به اهميّت تفکر فلسفي و نقش مهارتهاي تفکر اعم از انتقادي و خلاق در بهبود فضاي فکري جامعه ي انساني و براي اينکه اين فرايند را سرعت بخشيم و بتوانيم استفاده بهينه اي از منابع انساني يا درواقع فکري جامعه انساني داشته باشيم، بهتر آن است که آموزش را از دوران کودکي آغاز کنيم تا بزرگسالاني آموزش ديده داشته باشيم. در همين راستا حرکت هايي براي آموزش دادن فلسفه به کودکان انجام شده است؛ جنبشي که تحت عنوان "فلسفه براي کودکان" در حدود نيم قرن است کار خويش را در سراسر جهان آغاز کرده است در تحقيق حاضر که به روش کتابخانه اي انجام شده است با هدف معرفي و بررسي اين جنبش در پي اين هستيم تا امکانِ آموزش دادن فلسفه به کودکان، زمانِ مناسب براي آغاز آموزش فلسفه به کودکان، نتايج کاربردي آموزش فلسفه به کودکان و نيز روش ها و رويکردهاي موجود آموزش فلسفه به کودکان را بررسي کنيم.

فلسفه 

بطور خلاصه آنچه در یک کلاس آموزش فلسفه صورت می‌گیرد (فرآیند برنامه فلسفه برای کودکان) تشکیل یک یا چند گروه تحقیق ( community of inquiry ) است که بعد از تشکیل آن، مراحل زیر صورت می‌گیرد

: 1- تشکیل حلقه دانش آموزی (افراد به شکل دایره‌ای طوری می‌نشینند که همه بتوانند براحتی یکدیگر را مشاهده نمایند) 

2- هر یک از دانش آموزان بخشی از متن آموزشی را قرائت می‌نماید

. 3- معلم از دانش آموزان نسبت به محتوای متن قرائت شده سوال می‌نماید که چه نکته جالب یا سوال برانگیزی در آن وجود دارد. دانش آموزان باید تشویق شوند تا نکات خود را بصورت پرسش مطرح کنند. کلیه پرسشهای مطرح شده بهمراه نام سوال کننده بر روی تخته نوشته می‌شود

. 

4- سؤالات دسته بندی می‌شود تا مهمترین و اصلی‌ترین آنها (که با برنامه دوره تطابق بیشتری دارد) از سوالات ساده و نیز سوالاتی که پاسخ به آنها یا بسیار سخت است یا با توجه با شرایط مخاطبین، امکان پذیر نیست جدا شود. 

آموزش فلسفه به کودکان

در کلاس درس

کودکان کنجکاو هستند. آنها سؤال طرح مي‌کنند و ميل دارند امور را به طور عميق مطالعه کنند. آنها علاقه به درک ارتباط امور دارند. کودکان علاقه دارند خود به حل مسئله خويشتن اقدام کنند. کودکان و نوجوانان ميل دارند از تجربيات پدر و مادر و خواهران و برادران بزرگ‌تر از خود استفاده کنند. آنها به‌تدريج ياد مي‌گيرند که در برخي امور ترديد كنند.

کودکان و نوجوانان در جريان رشد در زمينه‌هاي مختلف با مسائلي روبه‌رو مي‌شوند؛ براي مثال، چرا بعضي افراد دروغ مي‌گويند؟ چرا برخي افراد از آزار رساندن به ديگران لذت مي‌برند؟ چرا در برخورد با اندک ناملايمات عصباني مي‌شويم؟

 چرا از کنترل عواطف خود عاجزيم؟

 چرا در سازگاري با جمع دچار اشکال هستيم؟ 

چرا از درک امور ساده عاجزيم؟ چرا از نيروي تفکر در زندگي استفاده نمي‌کنيم؟ 

چرا قدرت پيش‌بيني نداريم؟ چرا در حل مسائل، عاقلانه عمل نمي‌کنيم؟ 

چرا با ديگران همکاري نمي‌کنيم؟

 طرح اين پرسش‌ها زمينه‌اي را فراهم مي‌کند تا مربيان از فرصت‌هاي مناسب استفاده كرده و برخي خصوصيات روح فلسفي را در کودکان و نوجوانان تقويت كنند.

 کودکان و نوجوانان را نيز مي‌توان   روش حل مسئله آشناكرد. بدون ترديد بايد سطح تجربيات و رشد کودکان و نوجوانان را هم در نظر گرفت.